14. Przychody i koszty z tytułu odsetek

logo
PKO Raport
Roczny Online
2020

Zasady rachunkowości

Przychody i koszty z tytułu odsetek obejmują odsetki, w tym premię i dyskonto z tytułu instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz instrumentów wycenianych do wartości godziwej. W przychodach odsetkowych ujmowane są przychody odsetkowe od pochodnych instrumentów zabezpieczających. W przychodach i kosztach odsetkowych ujmowane są również rozliczane w czasie z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej opłaty i prowizje otrzymane i zapłacone, wchodzące w skład wyceny instrumentu finansowego, w tym koszty premii pracowników w części dotyczącej bezpośrednio sprzedaży produktów kredytowych.

Przychody i koszty z tytułu odsetek ujmowane są na zasadzie memoriałowej i z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, która dyskontuje oszacowane przyszłe przepływy pieniężne w ciągu całego oczekiwanego okresu życia składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego do wartości bilansowej brutto składnika aktywów lub do zamortyzowanego kosztu zobowiązania finansowego, za wyjątkiem:

  • aktywów finansowych nabytych lub udzielonych z utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe (tzw. aktywa POCI). Przychody odsetkowe od tych aktywów oblicza się od wartości bilansowej netto przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej, skorygowanej o ryzyko kredytowe rozpoznane dla całego cyklu życia aktywa,
  • składników aktywów finansowych niebędących nabytymi lub udzielonymi składnikami aktywów finansowych z utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe, które następnie stały się składnikami aktywów finansowych z utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe. Przychody odsetkowe od tych aktywów oblicza się od wartości bilansowej netto przy zastosowaniu pierwotnej efektywnej stopy procentowej z momentu rozpoznania przesłanki utraty wartości tego aktywa.

Wyliczenie efektywnej stopy procentowej obejmuje wszelkie płacone i otrzymywane przez strony umowy prowizje, koszty transakcji oraz wszelkie inne premie i dyskonta stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej.

W przychodach odsetkowych ujęty został również efekt rozliczenia wyceny do wartości godziwej aktywów finansowych przejętych w ramach połączeń jednostek zależnych oraz wpływ orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącego prawa konsumenta do obniżenia kosztu kredytu w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie kredytowej (nota „Sprawy sporne”) poprzez pomniejszenie przychodów odsetkowych , jako szacowana różnica pomiędzy wartością nierozliczonej prowizji według efektywnej stopy procentowej na dzień przewidywanej wcześniejszej spłaty kredytu oraz rozliczenia liniowego prowizji zgodnie, z którym Bank dokonuje zwrotu prowizji. Oszacowanie opiera się na historycznych terminach przedpłat oraz ich prawdopodobieństwach.

Przychody i koszty z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami i pożyczkami

Z uwagi na fakt, iż Grupa Kapitałowa oferuje produkty ubezpieczeniowe wraz z kredytami i pożyczkami oraz produktami leasingowymi i brak jest możliwości zakupu w Grupie Kapitałowej identycznego co do formy prawnej, warunków i treści ekonomicznej produktu ubezpieczeniowego bez zakupu kredytu, pożyczki czy produktu leasingowego, opłaty uzyskiwane przez Grupę Kapitałową z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych traktowane są jako integralna część wynagrodzenia z tytułu oferowanych instrumentów finansowych.

Otrzymane oraz należne Grupie Kapitałowej wynagrodzenie z tytułu oferowania produktów ubezpieczeniowych dla produktów bezpośrednio powiązanych z instrumentami finansowymi jest rozliczane metodą efektywnej stopy procentowej i ujmowane w przychodzie odsetkowym oraz, w części odpowiadającej za wykonanie usługi pośrednictwa, jeżeli ubezpieczycielem jest spółka z Grupy Kapitałowej, jest rozliczane liniowo w okresie trwania produktu ubezpieczeniowego i ujmowane w przychodzie prowizyjnym.

Podział wynagrodzenia na część prowizyjną oraz odsetkową dokonywany jest w proporcji wartości godziwej instrumentu finansowego oraz wartości godziwej usługi pośrednictwa w stosunku do sumy obu tych wartości zgodnie z modelem względnej wartości godziwej uwzględniającym szereg parametrów, w tym m.in. średnią efektywną stopę procentową instrumentu finansowego, średni kontraktowy i ekonomiczny (rzeczywisty) okres kredytowania lub leasingu, średnią wysokość składki ubezpieczeniowej, okres polisy ubezpieczeniowej, prowizję niezależnego agenta ubezpieczeniowego.

Wycena wartości godziwej instrumentu finansowego opiera się na podejściu dochodowym, opartym na przeliczeniu przyszłych przepływów pieniężnych na ich wartość bieżącą przy zastosowaniu stopy dyskonta, składającej się ze stopy wolnej od ryzyka ustalonej w odniesieniu do średniej z ostatniego roku kalendarzowego stopy rentowności obligacji skarbowych o 5-letnich i 10-letnich okresach zapadalności, premii z tytułu ryzyka ustalonej w odniesieniu do rocznych kosztów ryzyka kredytowego oraz pozostałej ponad premię za ryzyko kredytowe, odzwierciedlającej wszystkie inne czynniki, które uczestnicy rynku uwzględniliby w danych okolicznościach w wycenie do wartości godziwej.

Natomiast wycena wartości godziwej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego opiera się na podejściu rynkowym polegającym na wykorzystaniu cen i innych informacji generowanych przez identyczne lub porównywalne transakcje rynkowe.

Koszty bezpośrednio związane ze sprzedażą produktów ubezpieczeniowych są rozliczane w analogiczny sposób do rozliczania przychodów, tj. jako element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego lub jednorazowo.

Grupa Kapitałowa dokonuje okresowego oszacowania kwoty wynagrodzenia, które będzie w przyszłości podlegało zwrotowi w związku z wcześniejszym zakończeniem umowy ubezpieczeniowej na podstawie danych historycznych dotyczących pobranych składek i dokonanych zwrotów. Rezerwa na przyszłe zwroty alokowana jest do instrumentu finansowego oraz do usługi ubezpieczeniowej zgodnie z modelem względnej wartości godziwej.

Grupa Kapitałowa dokonuje weryfikacji prawidłowości przyjętych parametrów wykorzystywanych w modelu względnej wartości godziwej oraz wysokości współczynnika rezerwy na zwroty każdorazowo po powzięciu informacji o istotnych zmianach w tym zakresie, nie rzadziej niż raz w roku.

Informacje finansowe

PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK 2020 2019
Kredyty i inne należności od banków 34 97
Pochodne instrumenty zabezpieczające 773 324
Dłużne papiery wartościowe: 1 794 1 595
    wyceniane według zamortyzowanego kosztu 537 305
    wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite 1 234 1 253
    wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 23 37
Kredyty i pożyczki udzielone klientom (z wyłączeniem należności z tytułu leasingu finansowego) 8 520 9 877
    wyceniane według zamortyzowanego kosztu 7 930 8 928
    wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
    wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 590 949
Należności z tytułu leasingu finansowego 660 732
Zobowiązania wobec klientów (z wyłączeniem kredytów i pożyczek otrzymanych) 20 12
Razem 11 801 12 637
w tym: przychody z tytułu odsetek od instrumentów finansowych z  utratą wartości 208 268
Przychody z tytułu odsetek obliczone przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej od instrumentów finansowych wycenianych 10 415 11 327
    według zamortyzowanego kosztu 9 181 10 074
    do wartości godziwej przez inne dochody całkowite 1 234 1 253
Przychody o charakterze zbliżonym do odsetek od instrumentów wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 1 386 1 310
Razem 11 801 12 637

PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK WEDŁUG SEGMENTÓW 2020
Segment detaliczny Segment korporacyjny
i inwestycyjny
Centrum transferowe
i pozostały
Razem
Kredyty i inne należności od banków 18 16 34
Pochodne instrumenty zabezpieczające 773 773
Dłużne papiery wartościowe 14 735 1 045 1 794
Kredyty i pożyczki udzielone klientom (z wyłączeniem należności z tytułu leasingu finansowego) 6 921 1 599 8 520
Należności z tytułu leasingu finansowego 489 171 660
Zobowiązania wobec klientów (z wyłączeniem kredytów i pożyczek otrzymanych) 20 20
Razem 7 424 2 543 1 834 11 801
PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK WEDŁUG SEGMENTÓW 2019
Segment detaliczny Segment korporacyjny
i inwestycyjny
Centrum transferowe
i pozostały
Razem
Kredyty i inne należności od banków 58 39 97
Pochodne instrumenty zabezpieczające 324 324
Dłużne papiery wartościowe 18 1 094 483 1 595
Kredyty i pożyczki udzielone klientom (z wyłączeniem należności z tytułu leasingu finansowego) 8 034 1 843 9 877
Należności z tytułu leasingu finansowego 545 187 732
Zobowiązania wobec klientów (z wyłączeniem kredytów i pożyczek otrzymanych) 12 12
Razem 8 597 3 194 846 12 637

KOSZTY Z TYTUŁU ODSETEK 2020 2019
Zobowiązania wobec banków (15) (11)
Lokaty międzybankowe (9) (20)
Kredyty i pożyczki otrzymane (31) (44)
Leasing (20) (26)
Zobowiązania wobec klientów (865) (1 640)
Emisja papierów wartościowych (439) (516)
Zobowiązania podporządkowane (76) (90)
Razem (1 455) (2 347)
31.12.2020 31.12.2019
Oprocentowanie środków na rachunku rezerwy obowiązkowej 0,1% 0,5%

Grupa Kapitałowa może wykorzystywać w ciągu dnia środki na rachunkach rezerwy obowiązkowej do bieżących rozliczeń pieniężnych na podstawie dyspozycji złożonej do Narodowego Banku Polskiego, musi jednak zapewnić utrzymanie średniego miesięcznego salda na tym rachunku w odpowiedniej wysokości wynikającej z deklaracji rezerwy obowiązkowej.

Średnie w okresie sprawozdawczym oprocentowanie kredytów i pożyczek udzielonych klientom 31.12.2020 31.12.2019
Przedsiębiorstwa niefinansowe: 2,23% 3,48%
w tym bez kredytów o charakterze bieżącym 2,34% 3,65%
w tym odnawialne i w rachunku bieżącym 1,99% 3,19%
Gospodarstwa domowe: 3,61% 5,45%
w tym na cele mieszkaniowe 2,21% 3,74%
w tym na cele konsumpcyjne 6,97% 9,40%
w tym na cele pozostałe 3,76% 5,30%
w tym odnawialne i w rachunku bieżącym 6,09% 7,84%

Wyniki wyszukiwania: