26. Podatek dochodowy

Podatek dochodowy ujmowany jest jako podatek bieżący oraz podatek odroczony. Podatek dochodowy bieżący ujmowany jest w rachunku zysków i strat. Podatek dochodowy odroczony w zależności od źródła pochodzenia różnic przejściowych ujmowany jest w rachunku zysków i strat lub w innych dochodach całkowitych.

Podatek dochodowy bieżący obliczany jest na podstawie zysku księgowego brutto skorygowanego o przychody, które zgodnie z przepisami podatkowymi nie są zaliczane do przychodów podatkowych, przychody podatkowe niebędące przychodami księgowymi, koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów i koszty podatkowe niebędące kosztami księgowymi, zgodnie z właściwymi przepisami prawa podatkowego. Pozycje te obejmują głównie przychody i koszty z tytułu odsetek naliczonych do otrzymania i zapłacenia, odpisy na oczekiwane straty kredytowe oraz rezerwy na udzielone zobowiązania finansowe.

Spółki Grupy Kapitałowej są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Wartość ustalonego bieżącego zobowiązania Spółek przekazywana jest na rzecz właściwych dla nich miejscowo urzędów administracji podatkowej.

Ostateczne uregulowanie zobowiązania poszczególnych Spółek Grupy Kapitałowej z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2020 rok nastąpi z zachowaniem terminów przewidzianych przepisami właściwego dla nich prawa podatkowego.

W myśl zasad dotyczących przedawnienia zobowiązań podatkowych, kontrola prawidłowości rozliczeń z tytułu podatków może być przeprowadzona w okresie 5 lat licząc od końca roku, w którym upłynął termin złożenia odpowiedniej deklaracji podatkowej.

Podatek dochodowy odroczony ujmowany jest w wysokości różnicy pomiędzy wartością podatkową aktywów i zobowiązań a ich wartością bilansową dla celów raportowania finansowego. Grupa tworzy rezerwy oraz aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wykazywane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej. Zmiana stanu rezerw oraz aktywów z tytułu podatku dochodowego odroczonego zaliczana jest do obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego z wyjątkiem skutków wyceny aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite oraz wyceny instrumentów zabezpieczających odnoszonych na inne dochody całkowite, w przypadku których zmiany stanu rezerw oraz aktywów z tytułu podatku dochodowego odroczonego są ujmowane w innych dochodach całkowitych. Przy ustalaniu odroczonego podatku dochodowego uwzględnia się wartość aktywów i rezerw na odroczony podatek na początek i koniec okresu sprawozdawczego.

Wartość bilansowa składników aktywów z tytułu odroczonego podatku jest weryfikowana każdorazowo na koniec okresu sprawozdawczego i ulega stosownemu obniżeniu, o ile przestało być prawdopodobne osiągnięcie dochodu do opodatkowania wystarczającego do częściowego lub całkowitego zrealizowania składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz rezerwy na podatek odroczony wyceniane są z zastosowaniem stawek podatkowych, które według przewidywań będą obowiązywać w okresie, gdy składnik aktywów zostanie zrealizowany lub rezerwa wykorzystana, przyjmując za podstawę stawki podatkowe (i przepisy podatkowe) obowiązujące na koniec okresu sprawozdawczego lub takie, których obowiązywanie w przyszłości jest pewne na koniec okresu sprawozdawczego.

Grupa Kapitałowa dla spółek działających na terytorium Polski stosuje dla odroczonego podatku dochodowego stawkę podatkową w wysokości 19%, dla spółek działających na terytorium Ukrainy w wysokości 18%, a dla spółek działających na terytorium Szwecji w wysokości 21,4%.

Grupa Kapitałowa kompensuje ze sobą aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego z rezerwami z tytułu odroczonego podatku dochodowego wtedy i tylko wtedy, gdy posiada możliwy do wyegzekwowania tytuł prawny do przeprowadzenia kompensat należności ze zobowiązaniami z tytułu bieżącego podatku i odroczony podatek dochodowy ma związek z tym samym podatnikiem i tym samym organem podatkowym.

Na podstawie umowy z 5 listopada 2018 roku PKO Bank Polski SA łącznie z dwoma spółkami zależnymi: PKO Bankiem Hipotecznym SA oraz PKO Leasing SA utworzył Podatkową Grupę Kapitałową Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego Spółki Akcyjnej („PGK PKO Banku Polskiego SA”). Umowa ta została zarejestrowana przez Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

Podatkowa grupa kapitałowa jest instytucją prawa podatkowego przewidzianą przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jej utworzenie oznacza konsolidację dochodów spółek wchodzących w jej skład dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym oraz umożliwia skorzystanie z innych zapewniających w szczególności ułatwienia operacyjne, przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, które dedykowane są podatkowym grupom kapitałowym.

PKO Bank Polski SA jest w PGK PKO Banku Polskiego SA spółką dominującą. PGK PKO Banku Polskiego SA została powołana na okres 3 lat podatkowych od 1 stycznia 2019 roku.

Zarząd oświadcza, że w sferze podatków działa w sposób odpowiedzialny, przez co rozumie wywiązywanie się ze społecznej odpowiedzialności za terminowe płacenie podatków w kwotach adekwatnych do zakresu i efektów prowadzonej działalności. Realizując obowiązki podatkowe Bank uwzględnia aktualne regulacje przepisów krajowego prawa podatkowego, normy europejskie oraz umowy międzynarodowe (Bank przestrzega przepisów prawa podatkowego we wszystkich krajach, w których prowadzi działalność operacyjną).

Stosowanie przepisów podatkowych Grupa Kapitałowa dokonuje z uwzględnieniem interpretacji organów podatkowych oraz wytycznych władz podatkowych. W celu odpowiedzialnego realizowania obowiązków podatkowych w Banku funkcjonuje szereg wewnętrznych procedur, a za realizację obowiązków podatkowych odpowiadają wyspecjalizowane jednostki Banku, w tym Departament Podatków.

Departament Podatków funkcjonuje w Obszarze Finansów i Rachunkowości i jego głównymi celami (zgodnie z przepisami wewnętrznymi Banku) jest zapewnianie terminowego i rzetelnego wykonywania obowiązków podatkowych Banku jako podatnika oraz zrównoważonej pozycji podatkowej Banku i Grupy Kapitałowej. Zgodnie z art. z 22a ust. 6 pkt 4 lit. b ustawy Prawo bankowe, w Zarządzie Banku zostały przyporządkowane kompetencje w zakresie nadzoru nad Obszarem Finansów i Rachunkowości, który, zgodnie z Regulaminem organizacyjnymi Banku, nadzoruje Wiceprezes Zarządu Rafał Kozłowski. Zgodnie ze statutem Banku, członkowie Zarządu sprawują nadzór nad podporządkowanymi im obszarami działania oraz podejmują decyzje w sprawach zwykłego zarządu w zakresie nadzorowanych przez nich obszarów działania. Ponadto w Banku funkcjonuje system zarządzania, który stanowi zbiór zasad i mechanizmów odnoszących się do procesów decyzyjnych zachodzących w Banku oraz do oceny prowadzonej przez Bank działalności.  W ramach ww. systemu zarządzania, w Banku funkcjonuje w szczególności system zarządzania ryzykiem. Zarząd Banku projektuje, wprowadza oraz zapewnia jego działanie. Zasady funkcjonowania systemu zarządzania, w tym systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej określone są w regulacjach wewnętrznych Banku.

Zarząd oświadcza, że podejście Banku do podatków jest transparentne. Bank utrzymuje stałą relację z krajowymi organami podatkowymi, opartą o przejrzystość i wzajemne zaufanie w ramach obowiązujących przepisów prawa podatkowego. Wszelkie kontakty z organami podatkowymi Bank podejmuje w sposób profesjonalny, uprzejmy i terminowy. Niezależnie, Bank podejmuje wszelkie starania do regularnego przedstawiania zrozumiałej i przejrzystej komunikacji (publicznej i wewnętrznej) w kwestii podejścia do poszczególnych aspektów rozliczeń podatkowych, w terminach i zakresie w jakim jest to wymagane przepisami powszechnie obowiązującego prawa.

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego, Zarząd oświadcza, że Bank jest zobowiązany płacić nie tylko podatek dochodowy od osób prawnych, ale także inne podatki, takie jak m. in. podatek od towarów i usług, podatek od nieruchomości, podatek od niektórych instytucji finansowych. Bank, jako płatnik, dokonuje również poboru i odprowadzenia podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot wypłacanych pracownikom, klientom i kontrahentom. W stosunku do przychodów osiąganych przez klientów i kontrahentów zagranicznych, Bank dokonuje poboru i odprowadzenia, do krajowych organów podatkowych, podatków u źródła.

Zarząd oświadcza, że Bank konsekwentnie unika aktywności, które wymagałyby zastosowania struktur przeznaczonych do agresywnego planowania podatkowego lub unikania opodatkowania (w tym wykorzystania rajów podatkowych) oraz unika rozwiązań, które w oczywisty sposób nie byłyby zgodne z intencjami ustawodawcy lub duchem prawa (zasadą uczciwości podatkowej).

Powyższe zobowiązania dotyczą również rozliczeń podatkowych dokonywanych w każdym kraju, w którym Bank prowadzi działalność gospodarczą.

Podatek dochodowy od osób prawnych zapłacony od dochodów osiągniętych przez Grupę Kapitałową PKO Banku Polskiego SA (GKB) w 2020 r. wg kraju prowadzenia działalności operacyjnej:

Systemy podatkowe krajów, w których Bank i podmioty Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA mają siedzibę lub oddziały, podlegają częstym zmianom legislacyjnym, m.in. w związku z działaniami służącymi uszczelnieniu systemu podatkowego na poziomie zarówno krajowym, jak i międzynarodowym.

Ponadto, rozumienie niektórych przepisów prawa podatkowego, z uwagi na ich niejednoznaczny charakter, może skutkować w praktyce indywidualnymi, niejednolitymi interpretacjami organów podatkowych, różniącymi się od interpretacji dokonywanej przez podatników, a spory w tym zakresie mogą być rozstrzygane wyłącznie w drodze orzecznictwa krajowych lub europejskich sądów. W związku z powyższym nie można wykluczyć, iż organy podatkowe zastosują interpretację przepisów prawa podatkowego odmienną od zaimplementowanej w praktyce przez Bank lub podmioty Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA mogącą wywierać znaczący, niekorzystny wpływ na ich działalność i sytuację finansową, pomimo systematycznie podejmowanych przez nie różnorodnych, dopuszczalnych prawem działań na rzecz zminimalizowania tego ryzyka.

W związku z wątpliwościami dotyczącymi opodatkowania na terytorium Szwecji różnic kursowych od udzielonych Bankowi pożyczek oraz zobowiązań z tytułu emisji, PKO Finance AB, której walutą sprawozdawczą jest EUR, wystąpiła o indywidualną interpretację do Szwedzkiej Rady ds. Interpretacji Podatkowych (Skatterättsnämnden). PKO Finance AB pożycza Bankowi środki pozyskane z wyemitowanych obligacji rozpoznając równolegle należności z tytułu pożyczek oraz zobowiązania z tytułu emisji.

Zmiany kursów walutowych wpływają symetrycznie na wycenę tych należności i zobowiązań, gdyż różnicom kursowym z wyceny udzielonych pożyczek odpowiadają przeciwstawne różnice kursowe z wyceny zobowiązań od wyemitowanych obligacji.

Zgodnie z otrzymaną 14 marca 2019 roku interpretacją spółka, dla której walutą sprawozdawczą jest EUR, powinna opodatkować w dacie zapadalności różnice kursowe EUR/SEK od udzielonych pożyczek oraz równocześnie nie ma możliwości ujęcia w dacie wymagalności kosztu podatkowego z tytułu różnic kursowych od zobowiązań spółki z tytułu emisji obligacji. Interpretacja Rady, w przypadku jej utrzymania przez szwedzki Naczelny Sąd Administracyjny (Högsta förvaltningsdomstolen), oznaczałaby stosowanie na terytorium Szwecji odmiennego podejścia wobec spółek raportujących w EUR w porównaniu do spółek raportujących w SEK, które posiadają możliwość uwzględnienia w rozliczeniach podatkowych również różnic kursowych od zobowiązań, co wpływałoby na wzrost ryzyka ekonomicznego oraz uniemożliwiało efektywne zabezpieczenie ryzyka walutowego. W ocenie Grupy Kapitałowej takie podejście byłoby sprzeczne z art. 63 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dotyczącym konieczności zapewnienia swobodnego przepływu kapitału w UE lub art. 49 i 54 TFUE dotyczącymi swobody przedsiębiorczości. 3 kwietnia 2019 roku spółka wystąpiła do szwedzkiego Naczelnego Sądu Administracyjnego z odwołaniem od interpretacji Rady, a 1 lipca 2019 roku przekazała do niego rozbudowaną argumentację do odwołania. W opinii z 23 sierpnia 2019 roku szwedzki urząd podatkowy (Skatteverket) ustosunkował się negatywnie to odwołania spółki. Spółka podtrzymała swoje stanowisko w przekazanej 25 września 2019 roku do szwedzkiego Naczelnego Sądu Administracyjnego odpowiedzi do opinii. Dodatkowo 10 października 2019 roku spółka przekazała do szwedzkiego Naczelnego Sądu Administracyjnego uzupełnienie do odwołania, w którym m.in. podkreśliła znaczenie rozstrzygnięcia sprawy dla działających na terytorium Szwecji spółek raportujących w Euro.

5 maja 2020 szwedzki Naczelny Sąd Administracyjny oddalił z powodów formalnych odwołanie PKO Finance AB, co skutkuje wygaśnięciem obowiązywania interpretacji z 14 marca 2019 roku. 13 maja 2020 roku spółka PKO Finance AB otrzymała dwie decyzje szwedzkiego organu podatkowego, które potwierdziły prawidłowość jej rozliczeń podatkowych za lata 2015 i 2016. PKO Finance AB przyjęła w nich symetryczne rozliczenie różnic kursowych od udzielonych i zapadłych pożyczek oraz zobowiązań z tytułu emisji euroobligacji. Decyzje te są korzystne dla Grupy Kapitałowej, jednakże są niespójne z dotychczasową praktyką interpretacyjną tego organu.

Zgodnie z KIMSF 23 „Niepewność co do traktowania podatkowego dochodu”, Grupa Kapitałowa dokonała osądu co do niepewnego traktowania podatkowego dochodu osiąganego na terytorium Szwecji z tytułu różnic kursowych od udzielonych Bankowi pożyczek oraz zobowiązań z tytułu emisji. Grupa Kapitałowa odzwierciedliła efekt niepewności stosując metodę najbardziej prawdopodobnej kwoty.

Na 31 grudnia 2020 roku wartość rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynosiła 279 milionów PLN (na 31 grudnia 2019 roku 274 miliony PLN). Grupa analizuje wpływ decyzji szwedzkiego organu podatkowego na opodatkowanie różnic kursowych PKO Finance AB, co może doprowadzić do zmiany tego osądu w kolejnych okresach raportowych.